محمد بن یعقوب خطلیمحمد بن یعقوب بن اسحاق خطلی، از دامپزشکان قرن سوم هجری قمری بود که کتابی در موضوع دامپزشکی برای متوکل عباسی تالیف کرد. ۱ - معرفی اجمالیابوعبدالله (ابویوسف) محمد بن یعقوب بن اسحاق خطلی ناصرالدین ابن اخی حزام، ابن ندیم ذیل نام مؤلفان بیطره (دامپزشکی) و خصوصیات اسب‌ها، به کتاب ابن اخی خرام در موضوع دامپزشکی اشاره کرده که برای متوکل خلیفه عباسی (خلافت ۲۳۲-۲۴۷ق) نگاشته است. او اطلاعات دیگری درباره این شخص ارایه نمی‌دهد، اما کحاله نام او را یعقوب و کنیه‌اش را ابویوسف و کتابش را الفروسیة و الشجاعه ذکر کرده و ضمن فاضل دانستن او می‌گوید: پیش از سال ۲۸۹ق زنده بوده است. همو در جای دیگر از ابوحزام بن یعقوب حنبلی با صفت فاضل و صاحب اثری به نام الفروسیة و البیطره یاد کرده و می‌گوید: پیش از سال ۲۸۹ق زنده بوده است [۳]
کحاله، عمررضا، المستدرک علی معجم المؤلفین، ص۱۸۸.
و بار دیگر به نقل از مجله المورد، ابن اخی خرام را زنده به سال ۲۵۰ق و صاحب کتاب الخیل و البیطره می‌داند. [۴]
کحاله، عمررضا، المستدرک علی معجم المؤلفین، ص۱۱۵.
زرکلی با توجه به آثارش در شستر بتی و موزه انگلیس نام این شخص را ابوعبدالله محمد بن یعقوب بن اسحاق ناصرالدین خطلی نوشته و کتاب‌های پیش گفته را از او می‌داند و احتمال می‌دهد هر سه، نام یک کتاب باشد. در کتاب فرهنگ زندگی نامه‌ها به نقل از ابن ندیم آمده است که ابن اخی خرام میرآخور معتضد عباسی (خلافت ۲۷۹-۲۸۹ق) بود و نخستین اثر عربی درباره دامپزشکی را به نام الفروسیه نوشت، [۶]
جمعی از دانشمندان، فرهنگ زندگی نامه‌ها، ص۲۶۳.
اما این مطالب در الفهرست ابن ندیم نیست. [۷]
دهخدا، علی‌اکبر، لغت نامه، ج۱، ص۲۵۹.
۲ - پانویس
۳ - منبع• پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی، دائرة المعارف مؤلفان اسلامی، ج۱، ص۶۹۱-۶۹۲، برگرفته از مقاله «محمد خطلی». رده‌های این صفحه : شخصیت‌های قرن 3 (قمری) | مؤلفان قرن 3 (قمری)
|